بنتونيت (Bentonite) سنگي است كه بخش اعظم آن را كانيهاي رسي (ذرات بسيار ريز با ابعاد كمتر از۲ ميكرومتر)تشكيل مي دهند. از نظر ويژگيهاي زمين شناسي، بنتونيت، لايه هاي رسي غني از مونتموريونيت ـ بدليت، بوده كه همراهان ديگري نيز دارد. بايد توجه داشت كه بنتونيت كاني نبوده بلكه مجموعه اي از كانيها در كنار يكديگر سنگ بنتونيت را تشكيل ميدهند. محيط تشكيل اين سنگ، آبهاي كم عمق، كم انرژي و آب هواي معتدل است.
مهمترين بخش بنتونيت را كانيهاي گروهاسمكتيت تشكيل مي دهند.
از خواص مهم كانيهاي خانوادهاسمكتيت ، جانشيني يوني، خاصيت شكل پذيري ، انبساط و انقباض يوني آنها را مي تواننام برد.
ميزان خواص كانيهاي خانواده اسمكتيت به تركيب شيميايي و ساختمانآنها بستگي دارد . در كاني مونتموريونيت سديم دار ، ميزان جذب يوني ، شكل پذيري ،انبساط و انقباض از نوع كلسيم دار آن بيشتر است . ابعاد شبكه مونتموريونيت سديم وكلسيم از ۶/۹ آنگستروم در حالت معمولي به ۲۰ آنگستروم در صورتي كه رطوبت محيط صد درصد باشد ، افزايش خواهد يافت .
ميزان جذب و تورم مونت موريونيت سديم دارچندين برابر حجم آن است ، به طوري كه حالت ژله اي ، پلاستيكي و چسبندگي به خود ميگيردو تا ۱۸ برابر حجم خودش متورم مي شود.
كاني هاي مهم بنتونيت :
بنتونيت يك كاني رسي است كهاساساً از كانيهاي گروه اسمكتيت تشكيل شده است. اسمكتيت شامل سريهاي دي اكتاهدرال وتري اكتاهدرال است.
كانيهاي سري دي اكتاهدرال عبارتند از: مونتموريونيت،بيدليت و نانترونيت.
انواع تري اكتاهدرال شامل كانيهاي هكتوريت و ساپونيتاست.
مونت موريونيت يا ها را با توجه به كاربرد هاي فراوان آنها به طور خلاصه به شرح زير دسته بندي مي نمايند.
بنتونيت هاي سديم دار
• بنتونيت هاي جانشيني توسطسديم
• بنتونيت هاي كلسيم دار
• بنتونيت هاي ارگانوفيل
• بنتونيت هاي فعال شده توسط اسيد